Terapia poznawczo- behawioralna
(Cognitive Behavioral Therapy, CBT)
Terapia poznawczo-behawioralna łączy w sobie metody terapii poznawczej z metodami behawioralnymi, co znajduje uzasadnienie teoretyczne w twierdzeniu, że przekonania, sposób widzenia świata i zachowania nabywane są poprzez proces uczenia się . W tym modelu oprócz teorii uczenia się, podkreśla się również rolę środowiska, przy jednoczesnym zaznaczeniu wagi czynników poznawczych jako pośredniczących w powstawaniu i leczeniu zaburzeń. Skupia się przede wszystkim na myślach i emocjach, do których mamy dość łatwy dostęp oraz na zachowaniu człowieka. Sytuacje (wydarzenia aktywizujące) powodują aktywację myśli (myśli automatycznych), które pojawiają się na bazie utrwalonych przekonań na temat siebie, innych, świata i rządzących nim zasad. Kolejno myśli wpływają na nasze emocje, zachowanie i objawy fizjologiczne. Celem terapii poznawczo-behawioralnej jest rozpoznanie tych negatywnych myśli i przekonań, ich wpływu na emocje i zachowanie, przeformułowanie tych przekonań w taki sposób, aby w ich konsekwencji pojawił się przystosowawczy sposób funkcjonowania.
Terapia poznawczo-behawioralna jest konkretną, zorientowaną na cel formą psychoterapii o ustalonej strukturze. Opiera się na współpracy i wymianie wiedzy między psychoterapeutą a Klientem. Duży nacisk kładzie się na naukę technik radzenia sobie z problemami, psychoedukację oraz zapobieganie nawrotom, co z kolei umożliwia samodzielne i efektywne rozwiązywanie problemów pojawiających się po zakończeniu terapii. Różnicą pomiędzy psychoterapią poznawczo-behawioralną a innymi szkołami jest czas jej trwania – terapia poznawczo-behawioralna w przeciwieństwie do wielu innych jest terapią ograniczoną w czasie.
Terapia schematu ( Schema Therapy, ST)
Terapia schematu jest podejściem terapeutycznym opracowanym przez Jeffreya Younga, dyrektora Centrum Terapii Poznawczej w Nowym Jorku i Instytutu Terapii Schematu. Wywodzi się z terapii poznawczo–behawioralnej, lecz integruje także teorie psychodynamiczne, techniki terapii Gestalt i teorię przywiązania Bowlby’ego, czerpiąc z nich najbardziej efektywne metody i techniki. Terapia schematów zakłada, że każdy człowiek posiada schematy pozwalające interpretować napływające do umysłu informacje na temat funkcjonowania w relacjach oraz rozumienia i przeżywania siebie, świata. Schemat zaś jest pewną stałą strukturą złożoną z myśli, emocji i doznań fizjologicznych, powstałą na bazie temperamentu dziecka i jego doświadczeń. Niezaspokojenie podstawowych potrzeb emocjonalnych dziecka skutkuje powstaniem nieadaptacyjnych schematów, co z kolei może utrudniać funkcjonowanie w późniejszych latach naszego życia. Celem terapii schematu jest identyfikacja i zmiana niekorzystnych schematów na bardziej konstruktywne.
Przebieg psychoterapii
Zazwyczaj psychoterapia składa się z 1-3 sesji diagnostycznych, podczas których Klient przedstawia swoje problemy. W trakcie pierwszych sesji wspólnie ustalamy cele terapeutyczne oraz plan leczenia. Następuje podpisanie kontraktu w którym zawarte są cele i zasady psychoterapii. Następne spotkania koncentrują się na trudnościach, sytuacjach sprawiających dyskomfort i doborze technik, interwencji nastawionych na zmniejszenie intensywności lub wyeliminowaniu problemów kluczowych. Oprócz pracy z psychoterapeutą, pacjent między spotkaniami wykonuje ustalone i omówione prace osobiste. Zaangażowanie Klienta i dbałość terapeuty o relacje umożliwia proces zmiany. Ostatnia część terapii poświęcona jest zapobieganiu nawrotom, ocenie skuteczności nowo wdrożonych umiejętności i ewentualnie ustaleniu nowych celów.